Ben Jij een Kameleon? Hoe Aanpassen je kan Helpen – of je kan laten Verdwenen!

Al jaren ben ik gefascineerd door kameleons. Ik heb er ontelbaar veel gezien – in het echt, in films, op foto’s. Ze komen in verschillende maten, vormen en kleuren. En telkens als ik er een zie, voel ik een bepaalde betovering...

Lange tijd wist ik niet waarom juist deze dieren mij zo intrigeerden. Het was niet eens dat ik ze per se prachtig vond – nou ja, misschien een klein beetje. Maar er was iets anders, iets wat me bleef aantrekken.

Pas toen ik enkele jaren geleden een bijzonder cadeau kreeg, begon ik het te begrijpen. Voor mijn verjaardag schilderde mijn dochter een kameleon voor mij – een kleurrijk meesterwerk vol nuance en detail. Ik staarde er urenlang naar. En op een dag zag ik het ineens: de gelijkenis tussen de kameleon en mezelf.

Kameleons zijn meesters in aanpassing. Ze veranderen van kleur en gedrag, afhankelijk van hun omgeving. Het is hun overlevingsstrategie – hun superkracht. En toen drong het tot me door: ik bezit diezelfde superkracht.

Cognitieve flexibiliteit: een verborgen talent

Binnen de psychologie heet dit fenomeen cognitieve flexibiliteit – het vermogen om ons denken en gedrag aan te passen aan veranderende omstandigheden. Het helpt ons overleven in moeilijke situaties en groeien wanneer we worden uitgedaagd.

We veranderen, vaak zonder dat we het doorhebben. We passen ons aan de verwachtingen van anderen aan. We zetten een glimlach op als dat van ons wordt verwacht, spelen rollen die de omgeving van ons verlangt, en buigen mee om erbij te horen. In sociale situaties, op het werk, in relaties – onze innerlijke kameleon is altijd actief.

En dat is niet per se iets slechts. Aanpassingsvermogen helpt ons om vooruit te komen, om ongemakkelijke situaties te doorstaan en om verbinding te maken met anderen. Maar er schuilt ook een risico in.

De valkuil van te veel aanpassen

Maar wat gebeurt er als we zo gewend raken aan aanpassen dat we vergeten wie we écht zijn? Wat als we onszelf verliezen in de kleuren die anderen van ons willen zien?

Jarenlang gebruikte ik mijn ‘kameleonsuperkracht’ zonder het te beseffen. Ik paste me aan, niet bewust, niet voor de lol, maar omdat het een gewoonte was geworden. Omdat ik dacht dat het van mij werd verwacht. Omdat ik niet beter wist.

Toen ik me dat realiseerde, begreep ik ook hoe ver ik in de loop der jaren van mijn eigen kleuren was afgedwaald. Vanaf dat moment besloot ik bewuster om te gaan met mijn aanpassingsvermogen – niet langer als automatische overlevingsstrategie, maar als een bewuste keuze.

Hoe het nu zit met de superkracht? Deze zit nog steeds in me en mag me zo nu en dan dienen. Maar voordat ik beslis wat ik doe, stel ik mezelf de volgende vragen: Doe ik dit omdat het écht bij me past, of omdat ik me ongemakkelijk voel en liever in de achtergrond verdwijn?

En jij?

Hoe zit het met jou? Heb jij de kameleon in jezelf al ontdekt? Hoe vaak pas jij je aan om je veilig of gemakkelijk te voelen?

Ik ben benieuwd! Waar pas jij je aan, en wat kost het je? En als het meer kost dan oplevert... Misschien is het dan tijd om je eigen kameleon onder ogen te zien?

Liefs,